Na dva poljoprivredna gazdnstva, na teritoriji Vojvodine i u centralnoj Srbiji, koja se bave organskom proizvodnjom, biće formirane takozvane ugljenične farme – poljoprivredna praksa praćenja nivoa ugljenika koji se vezuje u zemljištu umesto da odlazi u atmosferu čine se doprinosi boljem uticaju na klimatske promene.

Inače poljoprivreda više od ostalih privrednih delatnosti trpi od klimatskih promena, ali ona isto tako doprinosi klimatskim promenama ispuštanjem gasova sa efektom staklene bašte. Računa se da ona neposredno emituje oko devet procenata od ukupne količine emisije efekta staklene bašte u atmosferu, od čega je pet procenata poreklom iz zemljišta, a oko četiri procenta iz stočarstva.

Gubitak ugljenika, odnosno emisija ugljen dioksida u atmosferu iz obrađenog zemljišta veći je za 27 do 90 procenata u poređenju sa prirodnim travnjacima. Rezultati mnogih istraživanja ukazuju da na ove procese u velikoj meri utiču agronomske prakse – oranje, uski plodored, primena sintetičkih mineralnih đubriva, nepravilno upravljanje ostacima useva.

”Kada se zemljištem održivo upravlja, skladištenjem ugljenika i smanjenjem emisije gasova sa efektom staklene bašte u atmosferu, ono može igrati važnu ulogu u ublažavanju klimatskih promena. Jedan od primera novog zelenog modela je sekvestacija ugljenika u poljoprivredi i podsticanje praksi koje skladište ugljen – dioksid u organskoj materiji zemljišta, njegovim vezivanjem u stabilnu frakciju humusa”, ukazuje dr Vladan Ugrenović sa Instituta za zemljište.

Istraživanja u okviru projekat ”Razvoj inovativnih metoda organske ratarske proizvodnje u cilju veće klimatske neutralnosti poljoprivrede” sprovodi tim naučnika Instituta za zemljište na poljoprivrednim gazdinstvima Sretenović u Markovoj Crkvi kod Lajkovica i Mamužić u Ljutovu nadomak Subotice.

Laboratorija na otvorenom u Ljutovu se prostire na blizu 20 hektara od čega je na šest hektara organska proizvodnja. Krajem godine biće poznati rezultati ovih istraživanja – o količini vezanog ugljenika i organske materije, moćiće da se uporede sa oranicama u konvencionalnoj proizvodnji, ali i će se znati i finansijski benefiti ovakve prakse.

”Do pre pet godina na većini parcela radili smo klasičnu obradu zemlljišta – oranje, setvospremač, predsetvena priprema – gde se pravio veći broj prohoda, samim tim je i više je koštalo jer je potrebno više goriva i više se sabijalo zemljište. Redukovanim načinom imamo dva do tri prohoda tokom godine po jedinici površine, daleko manje se utroši goriv, a sve ostalo prepustimo prirodi da uradi svoje. Vizuelno su usevi dobri, ne vidi se da će doći do smanjenja prinosa u odnosu na druge parcele. Direktan benefit je drastično smanjenje utroska goriva po jedinici površine za 50 do 60 posto i smanjuje se vreme za obradu zemljišta”, kaže Josip Mamužić.

Kako objašnjava dr Vladan Ugrenović, osnivanjem farmi ugljenika stvaraju se novi resursi za sprovođenje primenjenih istraživanja i obuke, koji do sada nisu postojali u Srbiji. Dodaje da planirane analitičke metode za praćenje, kao i nove tehnologije koje će biti uvedene, su malo proučavane i praktikovane kod nas i da mogu poslužiti kao model.

”Primenjena istraživanja i metode za postizanje veće klimatske neutralnosti poljoprivrede, kao i metode prenosa znanja mogu biti dobra polazna osnova za razvoj savetodavnih službi. Primarnim proizvođačima su potrebne objektivne i prilagođene savetodavne usluge, kako bi se olakšalo donošenje odluka o održivom upravljanju, ali su potrebne i javnom sektoru za sprovođenje politike podsticaja”, pojašnjava dr Ugrenović, viši naučni saradnik na Institutu za zemljište.

Na odabranim farmama biće utvrđeno stanje organske materije u zemljištu, a zatim izrađen konkretan plan aktivnosti za sekvestraciju ugljenika za svaku farmu. Na osnovu tog plana biće uvedene odgovarajuće prakse za smanjenje emisije efekta staklene bašte u atmosferi – veće učešće leguminoza u plodoredu, širi plodored sa uključivanjem zelenišnih đubriva, primena redukovane konzervacijske obrade zemljišta, upravljanje biljnim ostacima i organskim đubrivima uz optimizaciju; kao i inovativne metode koje podstiču sekvestraciju ugljenika u zemljištu – uključivanje pokrovnih useva,zelenog malča i zelenog ugara u plodored, uvođenje metoda zaštitnih pojaseva i agrošumarstvo.