Negotin – opština

Opšti podaci o Negotinu

Opština Negotin nalazi se u istočnoj Srbiji, teritorijalno pripada Borskom okrugu i prostire se na površini od 1.089 kilometara kvadratnih. Poljoprivredne površine zauzimaju 70.338 hektara, odnosno 65% ukupne teritorije Opštine, od čega je obradivo zemljište na 61.119 hektara.

Šume čine jednu trećinu teritorije i nalaze se u severozapadnim i zapadnim brdskim oblastima. U nadležnosti Srbijašuma nalazi se 4.807 ha, a 23.222 ha je u privatnom vlasništvu.

Pored Negotina, kao gradskog naselja, Opštinu čini još 38 naseljenih mesta, a to su:

• Aleksandrovac,
• Braćevac,
• Brestovac,
• Bukovče,
• Veljkovo,
• Vidrovac,
• Vratna,
• Dupljane,
• Dušanovac,
• Jabukovac,
• Jasenica,
• Karbulovo,
• Kobišnica,
• Kovilovo,
• Mala Kamenica,
• Malajnica,
• Miloševo,
• Mihajlovac,
• Mokranje,
• Plavna,
• Popovica,
• Prahovo,
• Radujevac,
• Rajac,
• Rečka,
• Rogljevo,
• Samarinovac,
• Sikole,
• Slatina,
• Smedovac,
• Srbovo,
• Tamnič,
• Trnjane,
• Urovica,
• Crnomasnica,
• Čubra,
• Šarkamen i
• Štubik.

Prema poslednjem popisu stanovništva iz 2011. godine, na teritoriji Opštine živi 37.056 stanovnika, a većinsko stanovništvo čine Srbi sa udelom od 79,5%, zatim slede Vlasi sa 9,1%, Romi sa 1,2% i Rumuni sa 0,7%.

Opšti podaci o poljoprivredi u Negotinu

Istorija Negotina

Kada se raspala Srpska despotovina 1459. godine i Turci zavladali ovim prostorom, nastalo je naselje na teritoriji Negotina, a prvi zapis o njemu datira iz popisnih knjiga Vidinskog sandžaka iz 1530. godine.

Naselje je bilo tipično selo sve do XVIII veka, kada za vreme austrijske okupacije (1718-1739) dolazi do značajnijih promena – uvećava se broj stanovnika, a naselje dobija na vojnom značaju, jer su izgrađeni odbrambeni objekti. Negotin ima status utvrđene varoši, a naziv Krajina se pominje za vreme austrijske vladavine.

Ponovnim uspostavljanjem turske vlasti 1739. godine, Negotin uvećava svoj vojno-strateški značaj, a u drugoj polovini XVIII veka ova teritorija postaje sultanijin feud (pripada kćerima sultana i ima određeni stepen autonomije, što znači da u njemu sude srpski knezovi). Turci postepeno ukidaju povlastice u Krajini koje su ostale od austrijske vlasti, te tokom austro-ugarskog rata kneževi iz Krajine vojno pomažu Austriji.

1789. godine Turci napuštaju Negotin, a ni austrijska vlast se nije još dugo zadržala, pa tako 1791. godine, posle Svištovskog mira, Krajina ponovo ulazi u sastav Vidinskog sandžaka.

1804. godine Karađorđe podiže ustanak protiv Turaka, ali Negotinska Krajina se u njega uključuje nešto kasnije. Najznačajnija ličnost iz ovog perioda je hajduk Veljko, koji je junački branio Negotin, a nakon toga je kao vojvoda Krajinski čuvao i štitio istočnu granicu Srbije. Obezbeđivao je mir i utvrdio grad i šančeve oko njega. Turci su Negotinsku Krajinu ponovo osvojili tek nakon Veljkove pogibije 1813. godine.

Nova pobuna dovodi do oslobođenja šest nahija u istočnoj Srbiji, a 1833. godine one se pripajaju Kneževini Srbiji. U novim podelama, Negotin dobija značajniju ulogu, a 1835. godine postao je središte Dunavsko-Timočke vojne oblasti.

Polovinom XIX veka uvećao se broj kuća, kao i broj stanovnika. Razvijaju se trgovina i zanatstvo i grad dobija kulturne ustanove. Do stagnacije Negotina dolazi 70-ih godina XIX veka.

U Prvom svetskom ratu, Bugari su okupirali ovu teritoriju i pokušali bugarizaciju stanovništva uvođenjem svog jezika u škole i propagandom, a protivnike su proterivali u logore na prislilan rad. Istočnu Srbiju od Bugara oslobodiće francuski general Gambete 21. oktobra 1918. godine. U znak sećanja na izginule borce iz ratova 1912-1918, kao i na generala Gambetu, u Negotinu je podignut spomenik u gradskom parku.

U Kraljevini SHS-a, Negotin je izgubio svoj status kao i okružne ustanove, a tek 1930. godine biće mu vraćen Okružni sud i neke druge institucije. Stanovništvo se ne miri sa takvim stanjem i ličnim naporima i ulaganjima grade prvu termocentralu i uvode elektrifikaciju u grad, proširuju javno kupatilo i isušuju negotinski rit, grade nove objekte i veliki park sa spomenikom, ulice popločavaju kockom.

Dolazi do razvoja rečnog i železničkog saobraćaja, a zbog tri srednje škole (Poljoprivredna, Učiteljska i Gimnazija) i garnizona 9. pešadijskog puka, Negotin nazivaju gradom đaka i vojnika.

Znamenite ličnosti koje su rođene i radile u Opštini: hajduk Veljko Petrović, kompozitor Stevan Mokranjac, profesor fizike Prve beogradske gimnazije Đorđe Stanojević…

Centar Opštine se nalazi na 44°13` severne geografske širine i 22°31` istočne geografske dužine, na 45 metara nadmorske visine.

Od Beograda je udaljen 260 km, Zaječara – 60 km, Niša – 160 km i Bora 65 km.

Opština Negotin poznata je pod nazivom Negotinska Krajina i nalazi se na tromeđi Srbije, Bugarske i Rumunije. Prostire se u Negotinskoj niziji, koja se pruža duž reka Dunav i Timok, sve do lučne, brdovite kose Vidrovac-Badnjevo-Brotujevac.

Planine Deli Jovan i Stol ovu teritoriju odvajaju od zapadne i centralne Srbije. Negotinska nizija ima otvoren prostor ka istočnoj i južnoj strani, dok je sa ostalih strana okružuju planine Crni Vrh, Deli Jovan i Miroč, što uslovljava specifičnu klimu ove teritorije.

Leta su vrlo topla, a zime oštre i hladne. Tokom letnjih meseci, temperatura može da ide i do 40^oC, dok se zimi živa spušta i na -30^oC. U planinskim predelima do formiranja snežnog prekrivača dolazi sredinom novembra, a u nižim predelima početkom decembra. U ovom periodu javljaju se zapadni i severozapadni vetar.

Vetar koji dolazi sa Homoljskih planina uvek je hladan i sa padavinama i poznat je pod imenom “gornjak”. Klima, kao i vreme u Negotinu, zavise od njega. U ovom području javljaju se jugo i severac, kao i košava u zimskom periodu, koja donosi višednevne padavine sitnog snega.

Ako hladan i vlažan talas dolazi sa severoistoka ili istoka, Negotin će biti prekriven snegom ranije od ostalih delova Srbije. U nižim predelima Opštine vegetacioni period počinje početkom marta, a završava se 25. novembra, što nije slučaj u višim predelima gde je ovaj period kraći. Klima na ovom području je toplija od unutrašnjosti Srbije, te je pogodna za gajenje bostana, grožđa i pamuka.

Najzastupljeniji tipovi zemljišta su smonica, ritska crnica, peskuša i aluvijalni nanosi duž tokova reka. Smeđa kisela i lekivirana zemljišta su u brdsko planinskom delu.

Zbog krčenja šuma i okopavanja površina na kosim terenima, dolazi do erozije zemljišta, odnosno gube se velike količine plodne zemlje. Trebalo bi napomenuti da su u zemljištu pronađene i štetne materije, kao što su nikl, bakar, arsen i, ređe, hrom. Ispitivanja su vršena na prostoru od 1.007 hektara.

U opštini Negotin, prema zvaničnim podacima iz popisa poljoprivrede koji je Republički  zavod za statistiku sproveo 2012. godine, 4.658 gazdinstava koristi poljoprivredno zemljište. U najvećem broju imaju oranice i bašte, odnosno najčešće gaje kukuruz za zrno (njih 3.361), a zatim pšenicu i krupnik – 3.136 gazdinstava. Prema broju slede poljoprivredna domaćinstva koja proizvode ovas – 1.010, lucerku – 947 i krompir (822).

Najveći broj gazdinstava su porodična (99,44%), a ostalo su pravna lica.

Ukupno 472 gazdinstva kombinovano se bavi ratarstvom, svinjama i živinom, različitim kombinacijama useva i stoke bavi se njih 755, međutim najviše je onih koji su se specijalizovali za žitarice (991). 

Poljoprivredom se u Negotinu bavi 10.809 ljudi, a muškarci prednjače kada je reč o ukupnom broju.

Kada je reč o nosiocima gazdinstava u Negotinu, muškarci su ponovo u prednosti i učestvuju sa 74,68%, dok je udeo žena mnogo manji (25,32%).

Kada je reč o članovima poljoprivrednih domaćinstava, tu su žene u većini i ima ih 61,57%.