Opšti podaci o opštini Vrnjačka Banja
Opština Vrnjačka Banja nalazi se u centralnoj Srbiji i teritorijalno pripada Raškom okrugu. Prostire se na površini od 239 kilometara kvadratnih, od čega poljoprivredna površina zauzima prostor od 10.273 ha, a šume 12.090 ha. Graniči se sa opštinama Aleksandrovac i Trstenik i gradom Kraljevom. Opštinu, pored Vrnjačke Banje kao urbanog centra, čini još 13 naselja seoskog tipa, a to su: Vraneši, Vrnjci, Vukušica, Goč, Gračac, Lipova, Novo Selo, Otroci, Podunavci, Rsavci, Ruđinci, Stanišinci i Štulac. Prema popisu stanovništva iz 2011. godine, na teritoriji Opštine živi 27.527 stanovnika, a većinsko stanovništvo je srpsko sa udelom od 96,2%, zatim sledi romsko sa 1,2%.
Opšti podaci o poljoprivredi
Istorija Vrnjačke Banje
O blagotvornom dejstvu vrnjačke mineralne vode znali su i koristili je, još u davnoj prošlosti, Skordisci, koji su nasljeljavali ovaj prostor. Početkom novog veka, kada je ovladalo Rimsko carstvo, poznato je da su oni posebno uživali u lekovitim izvorima vode, jer je 1924. godine pronađen rimski izvor sa novčićima na kojima su likovi rimskih imperatora. Pretpostavlja se da su za blagodeti tople mineralne vode znali i Sloveni u srednjem veku, kao i turski osvajači.
Po oslobođenju od Turaka u XIX veku, knjaz Miloš je angažovao saksonskog geologa barona Herdera da ispita izvore u Srbiji, a posebno tople mineralne izvore u Vrnjcima, koje su do tada koristili uglavnom meštani naselja, kako za piće, tako i za lečenje. Do razvoja i do većeg korišćenja izvora došlo je 1868. godine kada je oformljeno Osnovatelno fundatorsko društvo kisele vode u Vrnjcima i kada se pristupilo izgradnji oblekata, a ponajviše kupatila.
1885. izgrađena je Narodna gostionica, a u Banji i okolnim mestima niču pansioni i vile. Posetilaca je sve više, a uspon banje je najveći pred Balkanske ratove, kada je izgrađeno novo kupatilo, kada je proradio bioskop i kada su otvoreni savremeni pansioni, a u tom periodu izgrađena je i pruga Stalać-Požega, pa je na taj način Banja povezana sa gradovima u Srbiji. Za vreme ratova, od 1912. do 1918. godine, banja stagnira jer se u njoj nalaze savezničke bolnice.
Do napretka i razvoja dolazi nakon Prvog svetskog rata, a vrhunac je dostignut 30-ih godina prošloga veka, kada su izgrađeni sanatorijumi, savremene i moderne vile, velike kaptaže toplog izvora sa mineralnom vodom, moderno kupatilo, uvode se vodovod i kanalizacija, sređuju parkovi i grade nove saobraćajnice.
Nakon Drugog svetskog rata menja se struktura gostiju, jer sada dolaze pacijenti koje šalje država na banjsko lečenje, te se mnogi objekti zatvaraju, a nivo usluge opada. Svoj ponovni uspon banja će doživeti 50-ih i 60-ih godina XX veka i broj posetilaca se od tada stalno povećava.
Centar Opštine se nalazi na 43º23” severne geografske širine i 20º54′ istočne geografske dužine, na nadmorskoj visini od 220-300 metara. Klima je umereno kontinentalna, što znači da je karakterišu umereno topla leta i umereno hladne zime, a srednja godišnja temperatura je 10,5°C, dok je srednja letnja 20°C. Vrnjačka Banja je kulturni, politički i privredni centar Opštine, a smeštena je na obroncima Goča i u dolinama Lipovačke i Vrnjačke reke.
Planina Goč okružuje Banju na jugu, istoku i zapadu, a sa severne strane je okružena vencem Gledićkih planina. Goč pripada šumsko-planinskom kompleksu Kopaonika, koji je u zaleđu Vrnjačke Banje. U blizini su i planine Jastrebac, Željin i Stolovi sa svojim kotlinama i planinskim rečicama, koje se ulivaju u Zapadnu Moravu. Reka Ibar je na zapadu, a Rasina u istočnom delu regiona. Banja je od Trstenika udaljena 7, od Kraljeva 25, a od Beograda 200 km južno.
U opštini Vrnjačka Banja, prema zvaničnim podacima iz popisa poljoprivrede koji je Republički zavod za statistiku sproveo 2012. godine, 2.839 gazdinstava koristi poljoprivredno zemljište. U najvećem broju imaju oranice i bašte, odnosno najčešće gaje kukuruz za zrno (njih 2.052), a zatim pšenicu i krupnik – 779 gazdinstava. Prema broju slede poljoprivredna domaćinstva koja proizvode ječam – 459, detelinu – 454 i krompir (302).
Najveći broj gazdinstava su porodična (99,93%), a ostalo su pravna lica.
Ukupno 215 gazdinstava bavi se kombinovano ratarstvom, svinjama i živinom, njih 378 bavi se mešovitom stokom uglavnom za ispašu, a ne za proizvodnju mleka, međutim najviše je onih koji se bave različitim kombinacijama useva i stoke (435).
Poljoprivredom se u Vrnjačkoj Banji bavi 6.169 ljudi, a muškarci prednjače kada je reč o ukupnom broju.
Kada je reč o nosiocima gazdinstava u Vrnjačkoj Banji, muškarci su ponovo u prednosti i učestvuju sa 82,80%, dok je udeo žena mnogo manji (17,20%).
Kada je reč o članovima poljoprivrednih domaćinstava, tu su muškarci u manjini i ima ih 35,09%.
