Opšti podaci o opštini Raška
Opština se nalazi u jugozapadnom delu Srbije, teritorijalno pripada Raškom okrugu i zauzima površinu od 670 kilometara kvadratnih. Prostire se u središnjem delu Ibarske doline, zahvata zapadne delove Kopaonika i istočne padine Golije. Povezana je putem reke Ibar sa zapadnim Pomoravljem i Šumadijom na severu, Kosovom i Metohijom na jugu, rekom Jošanicom sa Aleksandrovačkom Župom i Toplicom, dok je reke Raška na jugozapadu povezuje sa Crnom Gorom. Prema popisu stanovništva iz 2011. godine, na teritoriji Opštine živi 24.678 stanovnika, a većinsko stanovništvo je srpsko sa udelom od 97,8%.
Opštinu čini 61 naseljeno mesto, a to su: Raška, Badanj, Baljevac, Bela Stena, Belo Polje, Beoci, Biljanovac, Biniće, Biočin, Boroviće, Boće, Brvenik, Brvenik Naselje, Brvenica, Varevo, Vojmilovići, Vrtine, Gnjilica, Gostiradiće, Gradac, Draganići, Žerađe, Žutice, Zarevo, Jošanička Banja, Kaznoviće, Karadak, Kovači, Kopaonik, Korlaće, Kraviće, Kremiće, Kruševica, Kurići, Kućane, Lisina, Lukovo, Milatkoviće, Mure, Novo Selo, Nosoljin, Orahovo, Pavlica, Panojeviće, Piskanja, Plavkovo, Plešin, Pobrđe, Pokrvenik, Pocesje, Radošiće, Rakovac, Rvati, Rudnica, Sebimilje, Semeteš, Supnje, Tiodže, Trnava, Crna Glava i Šipačina.
Opšti podaci o poljoprivredi
Najrazvijenije privredne grane u Opštini su rudarstvo i industrija, kao i turizam i poljoprivreda. Do industrijalizacije došlo je krajem 70-ih i početkom 80-ih godina XX veka, a najznačajniji industrijski proizvodi su magnezijum, rezana građa i bezalkalno stakleno vlakno. Od rudnog bogatstva najzastupljeniji su kameni ugalj, cink, olovo i azbest. Od poljoprivredne proizvodnje najzastupljenije je voćarstvo, a zbog brdsko planinskog reljefa stanovništvo se bavi stočarstvom.
Istorija Raške
Na teritoriji ove Opštine nema preciznijih podataka o nastanjenosti prostora u praistorijskom ili kamenom dobu, ali s obzirom na to da je u blizini Kosova, Trstenika, Novog Pazara i dolina reka Ibar i Zapadne Morave, gde postoje ostaci vinčanske i starčevačke kulture, pretpostavlja se da su i na ovom prostoru postojale ljudske naseobine u periodu neolita. U starom veku, dolinu Ibra naseljavali su Dardanci, pa se u rimsko doba ovaj prostor nazivao Dardanija, a glavni grad Municipijum Dardanorum. Biografi Stefana Nemanje ovaj prostor nazivaju Ibar, a vizantijski istoričari, prostor oko Ibra i šire nazivaju Raška, po najistočnijem gradu na teritoriji.
Dva srednjevekovna grada, Brvenik i Maglič, osnovani su na temeljima starih antičkih građevina, a iz vremena srpske srednjevekovne države datiraju manastiri Nova Pavlica, Gradac i Končul. U srednjevekovnoj srpskoj državi, na dvoru Nemanjića, osnovana je prva škola koja je kolevka pismenosti i duhovnosti u Srba. U ovoj školi obrazovanje su stekli Sveti Sava i Stefan Prvovenčani. Iz ovog perioda ostali su spomenici kulture i pismenosti, kao i crkve izgrađene u periodu od XII do XIV veka.
Utvrđenje Brvenik Turci osvajaju 1455. godine, zauzimaju teritoriju i vladaće ovim prostorom sve do 1833. Varoš Raška osnovana je 17. septembra 1845. godine, ukazom kneza Aleksandra Karađorđevića, po predlogu Atanasija Nikolića, nakon osnivanja granične karaule sa Turskom. Tadašnji ministar unutrašnjih poslova, Ilija Garašanin, daje predlog i iznosi plan grada Raške sa svim pratećim objektima. Ubrzo se u gradu razvijaju sudstvo, školstvo, građevinarstvo, zanatstvo, carinarnica i dolazi do eksploatacije rude i šumskog bogatstva.
Tokom Prvog svetskog rata 1915. godine, u Raškoj su boravili kralj i srpska vlada, te je Raška na neki način bila prestonica Srbije u tom ratnom periodu. Nakon završetka rata, pristupa se rekonstrukciji i izgradnji novih saobraćajnica, pa je na taj način i položaj Raške dobio na značaju – u dolini reke Ibar izgrađena je železnica koja povezuje Rašku sa Kosovskom Mitrovicom. U današnje vreme, geografski položaj Raške je još povoljniji jer je izgrađena Ibarska, a u neposrednoj blizini nalazi se i Jadranska magistrala.
Centar Opštine se nalazi na 43º18” severne geografske širine i 20º32′ istočne geografske dužine. Magistralni put 223 je značajna saobraćajnica Opštine, jer je povezuje sa Kosovom u dužini od 11,3 km, a od Beograda je udaljena 252 km. Klima je umereno kontinentalna u najvećem delu Opštine, subalpska je iznad 800, a alpska na preko 1500 metara nadmorske visine. Karakteristike subalpske klime su hladne zime i umereno topla leta, dok je jesen toplija od proleća. Snežne padavine počinju u novembru i traju do maja meseca. Raška je bogata tokovima reka i ima hidrološke retkosti kao što su termalni i radioaktivni izvori, jezera i vrela. Reka Ibar kroz Opštinu protiče u dužini od 34 km, a reka Raška dužinom od 9 km. Kopaonik se prostire od severozapada ka jugoistoku, u dužini od 80 km i obuhvata površinu od 11.810 ha, a za nacionalni park proglašen je 1981. godine.
Reljef Opštine čine tri morfološke celine: kotlinski obod, zona kotlinskog dna i planinska zona. Kotlinsko dno čini aluvijalna ravan Ibra sa pritokama i terasni i dolinski reljef Ibra sa pritokama, dok se kotlinski obod sastoji od usečene terase nekadašnjeg Baljevačkog jezera. Planinskoj zoni pripadaju tereni koji su na nadmorskoj visini višoj od 900 metara, a tom području pripadaju Golija i Nacionalni park Kopaonik. Ravničarski deo se nalazi na desnoj obali reke Raške, oko sela Panojević i Supnje. Strukturu zemljišta čine aluvijalni nanos i smonica, a najrasprostranjenije je smeđe zemljište na andezitu, humusno silikatno na peščaru i granitu, crnica na serpentine. Njive su na nižim terenima, a pašnjaci i livade se pružaju prema većim visinama.
U opštini Raška, prema zvaničnim podacima iz popisa poljoprivrede koji je Republički zavod za statistiku sproveo 2012. godine, 3.816 gazdinstava koristi poljoprivredno zemljište. U najvećem broju imaju oranice i bašte, odnosno najčešće gaje kukuruz za zrno (njih 1.491), a zatim pšenicu i krupnik – 1.361 gazdinstvo. Prema broju slede poljoprivredna domaćinstva koja proizvode krompir – 707, detelinu – 690 i ječam (243).
Najveći broj gazdinstava su porodična (99,82%), a ostalo su pravna lica.
Ukupno 468 gazdinstava bavi se mešovitom stokom uglavnom za ispašu, a ne za proizvodnju mleka, njih 558 specijalizovano je za voće, međutim najviše je onih koji se bave različitim kombinacijama useva i stoke (666).
Poljoprivredom se u Raškoj bavi 9.846 ljudi, a muškarci prednjače kada je reč o ukupnom broju.
Kada je reč o nosiocima gazdinstava u Raškoj, muškarci su ponovo u prednosti i učestvuju sa 83,61%, dok je udeo žena mnogo manji (16,39%).
Kada je reč o članovima poljoprivrednih domaćinstava, tu su žene u većini i ima ih 60,69%.
