Opšti podaci o Prijepolju
Opština Prijepolje nalazi se na tromeđi Srbije, Bosne i Hercegovine i Crne Gore, u jugozapadnom delu Srbije i teritorijalno pripada Zlatiborskom okrugu. Prosečna nadmorska visina Opštine je 1.200 metara, a ona se prostire na površini od 827 kilometara kvadratnih i zauzima prostor srednjeg Polimlja. U ovoj multinacionalnoj sredini, prema popisu iz 2011. godine, živi 37.059 stanovnika, većinske srpske nacionalnosti – 52,6%, slede Bošnjaci sa 34,5% i Muslimani – 9,5%.
Opštinu Prijepolje čini istoimeno gradsko i 79 seoskih naselja. To su: Aljinovići, Balići, Bare, Biskupići, Bjelahova, Brajkovac, Brvine, Brodarevo, Bukovik, Vinicka, Vrbovo, Gojakovići, Gornje Babine, Gornje Goračiće, Gornji Stranjani, Gostun, Gračanica, Grobnice, Divci, Donje Babine, Donji Stranjani, Drenova, Dušmanići, Đurašići, Zabrdnji Toci, Zavinograđe, Zalug, Zastup, Zvijezd, Ivanje, Ivezići, Izbičanj, Jabuka, Junčevići, Kamena Gora, Karaula, Karoševina, Kaćevo, Kašice, Kovačevac, Koprivna, Kosatica, Koševine, Kruševo, Kučin, Lučice, Mataruge, Međani, Mijani, Mijoska, Milakovići, Mileševo, Milošev Do, Miljevići, Mrčkovina, Muškovina, Oraovac, Orašac, Osoje, Oštra Stijena, Potkrš, Potok, Pravoševo, Pranjci, Rasno, Ratajska, Sedobro, Seljane, Seljašnica, Skokuće, Slatina, Sopotnica, Taševo, Hisardžik, Hrta, Crkveni Toci, Čadinje, Čauševići i Džurovo.
Istorija Prijepolja
Naseljenost ovog prostora datira iz praistorijskog doba, a najznačajnije arheološko nalazište – Dvorine, potiče iz rimskog perioda i tu su pronađeni predmeti od zlata, srebra, bronze i keramike. Prijepolje pominje Gijom Adam 1332. godine, a sledeći zapis nalazi se u analima Dubrovačke republike iz 1343. Naselje se razvilo kao tržnica oko manastira Mileševa i nalazilo se na dubrovačkom putu koji se pružao do istočnih delova Balkana. Ovaj prostor ulazio je u sastav Raške, a samim tim i u sastav Nemanjićke države tokom srednjeg veka, o čemu svedoče manastiri i crkve koji su izgrađeni u dolini Lima.
Nakon raspada srpske države, teritorija je ušla u sastav banovine Bosne. Turski osvajači vladali su i ovim prostorom, a do oslobođenja je došlo 1912. godine, nakon Prvog balkanskog rata. Manastir Mileševa je uvek bio kulturni i duhovni centar ovog kraja, u XV veku i sedište Mileševske mitropolije, a u XIX veku u manastiru je postojala srpska štamparija.
Stanovnici ovog prostora aktivno su učestvovali u svim ratovima za oslobođenje, ali je nakon Berlinskog kongresa Raška oblast i dalje ostala u rukama Turaka, a Austrougarska je sprečila ujedinjenje Crne Gore i Srbije. Do Prijepoljske bitke je došlo u toku Drugog svetskog rata kada su nemačke okupacione snage napale partizansku bolnicu na ovom prostoru, a njeni ostaci i danas su sačuvani i pretvoreni u spomen-kompleks u čast izginulim borcima. Na prevoju Jabuka poginuo je dečak-bombaš Boško Buha.
Opština Prijepolje nalazi se između 43°09′25” i 43°29′42” severne geografske širine i 19°27′00” i 19°53′45” istočne geografske dužine. Prijepoljska opština je aktivno povezana sa naseljima u Crnoj Gori i Srbiji, a kroz njenu teritoriju prolazi magistralni put M-21 i M-8, kao i železnička pruga Beograd-Bar. Lokalni putevi su zadovoljavajući i sva naselja su povezana sa opštinskim centrom – Prijepoljem, koje se nalazi u podnožju planine Jadovnik i na ušću reke Mileševke, koja se na ovoj teritoriji uliva u Lim. U blizini se nalaze stari grad Mileševac, kao i manastir Mileševa. Centar Opštine je od Bijelog Polja udaljen 55 km, Sjenice 30, Priboja 27 i Nove Varoši 30 km.
Reljef Opštine je brdsko planinski, pa se nadmorska visina kreće od 440 do 1734 m (planina Jadovnik i njen vrh Katunić). Na mestu ušća reke Mileševke u Lim nalaze se rečne terase i aluvijalne ravni. Na ovom prostoru u Lim se, sa desne strane, ulivaju sledeće reke: Stranjanska, Dubočica, Grobljanska, Ribnjak, Kruševica, Sopotnica, Bistrica, Zebuđa, a sa leve u nju uviru: Slatinska, Gostunska, Gračanica, Mioska, Kamarinska, Seljašnica, Ratajska i Ljupča. Većina ovih reka bujičnog su karaktera.
Klima je umereno kontinentalna sa lokalnim promenama, što znači da uticaj imaju blizina Jadranskog mora (140 km) i Panonska nizija (160 km), a između njih nalaze se visoki planinski venci. Prosečna količina padavina iznosi 789 mm po kvadratnom metru, najviše padavina ima tokom jeseni i leta, a najmanje tokom zime i proleća. Prosečna temperatura je 9,3oC, najviša srednja iznosi 19,1oC, u julu mesecu, a najniža je u januaru, -2,8oC.
U opštini Prijepolje, prema zvaničnim podacima iz popisa poljoprivrede koji je Republički zavod za statistiku sproveo 2012. godine, 6.335 gazdinstava koristi poljoprivredno zemljište. U najvećem broju imaju oranice i bašte, odnosno najčešće gaje krompir (njih 3.073), a zatim pasulj – 1.843 gazdinstva. Prema broju slede poljoprivredna domaćinstva koja proizvode papriku – 1.659, kupus i kelj – 1.269 i paradajz (1.177).
Najveći broj gazdinstava su porodična (99,67%), a ostalo su pravna lica.
Ukupno 859 gazdinstava specijalizovano je za voće, njih 877 specijalizovano je za proizvodnju mleka, dok je najviše onih koji proizvode različite ratarske kulture kombinovano (943).
Poljoprivredom se u Prijepolju bavi 15.559 ljudi, a muškarci prednjače kada je reč o ukupnom broju.
Kada je reč o nosiocima gazdinstava u Prijepolju, muškarci su ponovo u prednosti i učestvuju sa 83,18%, dok je udeo žena mnogo manji (16,82%).
Kada je reč o članovima poljoprivrednih domaćinstava, tu su muškarci u manjini i ima ih 36,45%.
