Opšti podaci o Lapovu
Opština Lapovo se nalazi u centralnoj Srbiji i administrativno i teritorijalno pripada Šumadijskom okrugu, u čijem je severozapadnom delu smeštena. Centar se nalazi na 107m nadmorske visine i prostire se na površini od 55 kilometara kvadratnih, od čega poljoprivredno zemljište čini 82,6%. Opštinu čine svega dva naselja – Lapovo (varošica) i Lapovo (selo), a prema podacima popisa iz 2011. godine, ovde živi 7.837 stanovnika, najviše srpske nacionalnosti – 97,1%.
Opšti podaci o poljoprivredi
Poljoprivreda je jedna od važnijih privrednih grana u Opštini. Povrtarstvo, voćarstvo i vinogradarstvo zastupljeni su u manjem obimu, dok su ratarstvo i stočarstvo dominantne poljoprivredene grane. Od ratarskih kultura gaje se pšenica, kukuruz, ječam, lucerka, a u grani stočarstva najrazvijenije je govedarstvo.
Istorija Lapova
Ovaj kraj bio je naseljen još u antičko doba, a dokaz za to su arheološka nalazišta iz tog perioda. Smatra se da je arheološki lokalitet „Šavac“ preteča današnjeg Lapova, dok prvi pisani tragovi o Lapovu datiraju iz XII veka, a najpouzdaniji su oni iz perioda nakon Kosovske bitke, iz čega se može zaključiti da je Lapovo naselje iz srednjeg veka. Puno naziva je imalo kroz istoriju, a današnji naziv je dobilo u 18. veku.
Nagli razvoj mesta počeo je nakon oslobođenja od Turaka, a 17. marta 1896. godine, kraljevim ukazom, progašeno je za varošicu. Mnogi Lapovci su dali živote za svoju otadžbinu u ratovima koji su usledili. Kako je Lapovo bilo mesto od strateškog značaja, neprijatelj je u Prvom svetskom ratu uništio saobraćajne objekte. Između dva rata obnovljena je svilara i osnovano je lovište. Mnogo Lapovaca je poginulo i u Drugom svetskom ratu, a nakon završetka istog, sa dolaskom nove vlasti, gubi status opštine iz 1955. godine. U okviru opštine Batočina, Lapovo se nalazilo od 1960. do 1991. godine, kada ponovo dobija status opštine.
Poljoprivreda, industrija, zanatstvo, trgovina, saobraćaj, ugostiteljstvo i turizam osnovne su privredne grane u opštini Lapovo. Kada je o poljoprivredi reč, Lapovo, zbog svog geografskog položaja, ima odlične preduslove za bavljenje istom, te su svi tipovi poljoprivredne proizvodnje zastupljeni. U lapovskom ataru dominiraju dva tipa zemljišta – gajnjača i aluvijalna zemljišta koja posebno pogoduju ratarskoj i povrtarskoj proizvodnji, a nalaze se uz Veliku Moravu.
U dugoj tradiciju uzgajanja domaćih životinja, muzne krave i svinje najviše su se gajile, dok se za sopstvene potrebe gajila ostala sitna stoka i živina. Najrazvijenija grana stočarstva u Opštini je govedarstvo, a radi oplemenjavanja domaćeg šarenog govečeta i da bi se postigla željena proizvodnja mleka, lapovačka zadruga je, tridesetih godina prošloga veka, masovno uvozila grla simentalske rase. Redovne pobede lapovačkih grla na Novosadskom poljoprivrednom sajmu, jasni su rezultati ovog planskog odgoja. Druga najviše zastupljena grana stočarstva je svinjarstvo, gde se najviše uzgajaju mesnate bele svinje.
Stočarska proizvodnja je uslovljena ratarskom, a s obzirom na to da Lapovo raspolaže sa dosta obradivog zemljišta, na njemu se uzgajaju one ratarske kulture koje se koriste za ishranu stoke – pšenica, kukuruz, ječam, lucerka. Može se reći da stočarstvo i ratarstvo dominiraju, dok su voćarstvo, vinogradarstvo i povrtarstvo zastupljeni u nešto manjem obimu i proizvodnja se uglavnom svodi na zadovoljavanje sopstvenih potreba.
U opštini Lapovo, poljoprivredno zemljište se prostire na 3.650 ha. U odnosu na ukupne, površine u društvenoj (državnoj) svojini su zanemarljive. Od poljoprivrednih grana najrazvijenije su ratarstvo i stočarstvo, a najplodnije zemljište nalazi se u dolini reke Velike Morave
Pod zasadima voća nalazi se 350 ha, a voće se uglavnom gaji za sopstvene potrebe. Poslednje dve godine, na teritoriji opštine Lapovo, podižu se zasadi trešnje i lešnika. U poslednjih nekoliko godina sve je više vinograda na teritoriji čitavog okruga i sve više se otvaraju male vinarije sa ciljem dobijanja geografskog porekla. U opštini se vinogradi nalaze na 20 hektara.
Povrće se u Lapovu gaji na oko 60 ha i gaje se krompir, paprika, kupus i dr. a odnos proizvodnje na otvorenom i plasteničke je 50:50.
Od ratarskih kultura, na teritoriji čitavog Šumadijskog okruga, na oko 30.000 ha, gaje se strna žita – pšenica (20.000 ha), ječam (4.000 ha), ovas (2.000 ha) i tritikale (4.000 ha), zatim okopavine, na oko 60.000 ha – kukuruz (45.000 ha), suncokret (5.000 ha), soja (1.000 ha), krompir (1.000 ha), kao i krmno bilje, na oko 20.000 ha – lucerka i deteline (12.000 ha), stočni grašak (3.000 ha) i travno leguminozne smeše (5.000 ha). U opštini Lapovo se gaje ratarske kulture na površini od oko 3.000 ha.
U Lapovu ima 656 grla goveda, isključivo simentalske rase. Broj muznih krava je 357. Svinja, najčešće jorkšira i švedskog landrasa, ima 2.658, a ima i nešto malo ovaca – 950. Najčešći su wirtemberg i texel. Livade i pašnjaci zauzimaju 250 ha opštinske teritorije.
Opština se pruža pravcem sever-jug, u središnjem je delu toka Velike Morave, a okružuju je i reke Rača na severu i Lepenica na jugu, dok se brdo koje predstavlja poslednje obronke planine Rudnik nalazi na istoku. Smeštena je između 44°08’45” i 44°13’30” severne geografske širine i 21°01’20” i 21°09’30” istočne geografske dužine. Klima u Opštini je umereno kontinentalna. Najhladniji mesec sa prosečnom temperaturom od 0,6oC je januar, dok je jul, sa 22,2oC, najtopliji, ali se kao posledica globalnog zagrevanja poslednjih godina primećuju velika klimatska odstupanja.
Geostrateški položaj Opštine je veoma povoljan, te je Lapovo značajan saobraćajni i železnički čvor Srbije – kroz naselje prolaze Koridor X, kao i međunarodna železnička pruga Beograd-Niš-Skoplje-Atina. Dobar deo stanovništva Lapova živeo je i danas živi od rada na železnici, pa je mesto i jedinstveni muzej pod vedrim nebom. Odlukom Skupštine Opštine, Lapovo je proglašeno za „Grad muzej železnice“.
U opštini Lapovo, prema zvaničnim podacima iz popisa poljoprivrede koji je Republički zavod za statistiku sproveo 2012. godine, 705 gazdinstava koristi poljoprivredno zemljište. U najvećem broju imaju oranice i bašte, odnosno najčešće gaje kukuruz za zrno (njih 576), a zatim pšenicu i krupnik – 456 gazdinstava. Prema broju slede poljoprivredna domaćinstva koja proizvode detelinu – 200, ječam – 188 i lucerku (171).
Najveći broj gazdinstava su porodična (99,72%), a ostalo su pravna lica.
Ukupno 125 gazdinstava kombinovano se bavi ratarstvom, svinjama i živinom, različitim kombinacijama useva i stoke bavi se njih 127, međutim najviše je onih koji su se specijalizovali za žitarice (137).
Poljoprivredom se u Lapovu bavi 1.405 ljudi, a muškarci prednjače kada je reč o ukupnom broju.
Kada je reč o nosiocima gazdinstava u Lapovu, muškarci su ponovo u prednosti i učestvuju sa 89,77%, dok je udeo žena mnogo manji (10,23%).
Kada je reč o članovima poljoprivrednih domaćinstava, tu su žene u većini i ima ih 60,77%.
