Golubac – opština

Opšti podaci o Golupcu

Opština Golubac nalazi se na obodu Braničevskog okruga, između Velikog Gradišta i Donjeg Milanovca na samom ulasku u Đerdapsku klisuru. Kroz teritoriju ove Opštine reka Dunav protiče u dužini od 52 kilometra, pa zato predstavlja njenu ključnu i najvažniju karakteristiku. Takođe, Dunav u Golupcu dostiže najveću širinu u svom toku, što ovoj opštini daje mogućnost za razvoj raznih sportova, turističkih i drugih ponuda.

Golubačka opština zauzima površinu od 368 kilometara kvadratnih, od čega na poljoprivrednu površinu otpada 41%, odnosno 15.083 ha, a na šumsku 47,4% ili 16.554 ha.

Opštinu, pored Golupca kao sedišta, čine još 23 naselja:

• Barič,
• Bikinje,
• Braničevo,
• Brnjica,
• Vinci,
• Vojilovo,
• Dvorište,
• Dobra,
• Donja Kruševica,
• Dušmanić,
• Žitkovica,
• Klenje,
• Krivača,
• Kudreš,
• Maleševo,
• Miljević,
• Mrčkovac,
• Ponikve,
• Radoševac,
• Sladinac,
• Snegotin,
• Usije i
• Šuvajić.

Prema rezultatima popisa stanovništva iz 2011. godine, u Golupcu živi 8.331 stanovnik. Većina njih su Srbi, 87%, a u manjem procentu ima i Vlaha i Rumuna. Prirodni priraštaj iznosi -11, 2%.

Opšti podaci  o poljoprivredi u Golupcu

Potencijali za intenzivnu poljoprivrednu proizvodnju na teritoriji golubačke Opštine mali su zbog usitnjenosti poseda, ali se stanovništvo bavi poljoprivredom, najviše stočarstvom, a od ratarskih kultura gaje se ponajviše:

• kukuruz,
• lucerka i
• pšenica.

Od voća dominiraju:

• šljiva i
• jabuka.

Istorija Golupca

Rimljani su, na mestu današnje opštine Golubac, u 1. veku naše ere podigli utvrđenje sa obe strane Dunava. Utvrđenje se zvalo Vikus Kupe, a u njemu je, kako neki podaci kažu, boravio car Dioklecijan 299. godine. U sukobima između Vizantije, Srba, Bugara i Mađara utvrđenje je toliko porušeno i uništeno da je na 4 km nizvodno od današnjeg naselja podignut srednjovekovni Golubački grad, jer nije vredelo da se rimsko utvrđenje obnavlja. Do danas ostaje nepoznanica ko ga je podigao.

Legenda o Golubini

Postoji više legendi o nastanku imena grada, sadržina im je slična, a ona koja govori o princezi Golubini koja je odbila udvaranje turskog paše, najpoznatija je. Zbog odbijanja, kao kaznu i da bi se pokajala, paša je naredio da se veže za pustu stenu koja je virila iz vode preko puta grada.

Stena na kojoj je Golubina izdahnula potopljena je sa izgradnjom Đerdapske brane, a dobila je ime “Baba kaj”, što na turskom znači “pokaj se”. Prema drugoj legendi, Golubac je dobio ime po golubovima kojih je na ovom prostoru bilo mnogo.

Godine 1335. u ugarskim poveljama prvi put se pominje Golubački grad, dok se 1390. pominje i u turskim pisanim izvorima.

Pod austrijskom vlašću bio je krajem XVII i početkom XVIII veka, a pod vlašću Turaka nalazio se sve do 1867. godine.

Strateški, Golubački grad je izuzetno značajan. Na obali Dunava, u donjem delu grada, nalazila se palata, a nisku osmostranu kulu sagradili su Turci kako bi sa zapadne strane zaštitili grad i obezbedili pristanište. Bedemi grada su probijeni 1939. godine izgradnjom Đerdapske magistrale.

Centar Opštine, naselje Golubac, nalazi se na desnoj obali reke Dunav, na koordinatama 44°39′00” severno i 21°37′35” istočno, a na 179m nadmorske visine. Od Beograda je udaljen 130 km. Pored reke Dunav, koja je ključni prirodni potencijal Opštine, ovde ima još nekoliko reka – Brnjička, Tumanska reka, Čezava, Dobranska reka i Kožica, koje su neposredne pritoke Dunava, a reka Pek čini zapadnu granicu golubačke opštine.

Na ovom području kao prirodni resursi izdvajaju se Golubačka klisura sa svojim stenovitim i strmim stranama, do 300 m visine iznad nivoa reke, a zatim i jedno od najdubljih jezera u Evropi – Đerdapsko, koje se prostire na površini od 253 kilometra kvadratna i proteže se kroz četiri klisure i tri kotline. Jezero je kod Golupca široko 1.800m, a duboko 48m.

Opština ima umereno kontinentalnu klimu. Godišnja doba su jasno izražena, zime su snežne, a leta vrela. Za ovaj kraj tipični su i česti jugoistočni, zapadni i severozapadni vetrovi. Prosečna godišnja temperature iznosi 11^oC, najviša izmerena iznosi 40^oC, a najniža -27^oC. Godišnja količina padavina kreće se između 663 i 756mm.

Nekom vrstom poljoprivredne proizvodnje u Opštini, bavi se 45% stanovništva, iako, iz podataka o strukturi površina po katastarskim klasama, saznajemo da Opština ima slab prirodni potencijal za intenzivnu poljoprivrednu proizvodnju zbog velikog broja usitnjenih poseda – do 5 ha po poljoprivrednom gazdinstvu.

Pod oranicama i baštama, livadama i pašnjacima nalazi se više od 40% ukupne opštinske teritorije, a kukuruz, lucerka i pšenica najviše se gaje od ratarskih kultura. Šljiva i jabuka najzastupljenije su voće, a kada je o stočarstvu reč, najviše se gaje ovce, svinje i goveda.

Na nivou republičkog proseka nalazi se voćarstvo, a proizvodnja šljive je poslednjih godina u porastu. Osim u ovčarstvu, poslednjih godina beleži se pad u svim oblastima stočarstva, dok je proizvodnja svih ratarskih kultura (osim pasulja) u proseku niža za oko 50% u odnosu na prosek prinosa u Republici Srbiji.

Poljoprivredni proizvođači u Opštini susreću se sa usitnjenošću poseda, nedovoljnim kvalitetom zemljišta, nedostatkom organizovane proizvodnje i prodaje, kao i slabim interesnim udruživanjem.

Dakle, ratarstvo i stočarstvo imaju slabu perspektivu, dok poljoprivredni potencijali leže u oblasti lekovitog bilja, pčelarstva, kozarstva, voćarstva i organskoj proizvodnji.

U opštini Golubac, prema zvaničnim podacima iz popisa poljoprivrede koji je Republički  zavod za statistiku sproveo 2012. godine, 1.385 gazdinstava koristi poljoprivredno zemljište.

U najvećem broju imaju oranice i bašte, odnosno najčešće gaje kukuruz za zrno – njih 1.224, a zatim pšenicu i krupnik – 890 gazdinstava. Prema broju slede poljoprivredna domaćinstva koja proizvode lucerku – 451 i krompir (njih 426).

Najveći broj gazdinstava su porodična (99,8%), a ostalo su pravna lica.

Ukupno 156 gazdinstava specijalizovano je za žitarice, njih 283 bavi se kombinovano ratarstvom, svinjama i živinom, međutim najviše je onih koji proizvode različite kombinacije useva i stoke – 322.

Poljoprivredom se u Golupcu bavi 3.332 ljudi, a muškarci prednjače kada je reč o ukupnom broju.

Kada je reč o nosiocima gazdinstava u Golupcu, muškarci su ponovo u prednosti i učestvuju sa 83,21%, dok je udeo žena mnogo manji i iznosi 16,79%.

 Kada je reč o članovima poljoprivrednih domaćinstava, tu prednjače žene sa udelom od 64,58%.