Opšti podaci o opštini Bosilegrad
Bosilegrad je opština koja je smeštena uz bugarsko-makedonsku granicu, nalazi se na krajnjem jugoistoku Republike Srbije i pripada Pčinjskom okrugu. Teritorija Opštine prostire se od Besne Kobile na zapadu do Milevske planine, koja je na istoku, na bugarskoj granici, kao i od planine Vardenik na severu do granice sa Republikom Makedonijom na jugu. Zauzima površinu od 571 kilometar kvadratni. Sa opštinom Surdulica graniči se na severu, sa Republikom Makedonijom, u dužini od 9 km, na jugu, na istoku i jugoistoku sa Republikom Bugarskom, na zapadu sa opštinom Vranje, a na jugozapadu sa opštinom Trgovište.
Pored Bosilegrada, Opštinu čini i 36 ruralnih naselja koja su organizovana u 37 mesnih zajednica, a na njenoj terittoriji živi 8.129 stanovnik. Opština Bosilegrad predstavlja jednu od dve opštine u Srbiji gde većinsko stanovništva čine Bugari, a prema podacima poslednjeg popisa iz 2011. godine, udeo stanovnika bugarske nacionalnosti iznosi 71,8%, slede Srbi sa 11% i Romi sa 1,99%.
Naseljena mesta u Opštini su: Barje, Belut, Bistar, Brankovci, Bresnica, Bucaljevo, Gložje, Goleš, Gornja Lisina, Gornja Ljubata, Gornja Ržana, Gornje Tlamino, Gruinci, Doganica, Donja Lisina, Donja Ljubata, Donja Ržana, Donje Tlamino, Dukat, Žeravino, Zli Dol, Izvor, Jarešnik, Karamanica, Milevci, Mlekominci, Musulj, Nazarica, Paralovo, Ploča, Radičevci, Rajčilovci, Resen, Ribarci, Rikačevo i Crnoštica.
Istorija Bosilegrada
U knjizi “Ćustendilsko krajište” etnologa Jordana Zaharijeva, koji je rođen i odrastao u Bosilegradu, nalaze se jedini pisani podaci o prošlosti Opštine. Između Strume i Vardara, oko 506. godine pre nove ere, živeli su Poenci koji se pominju kao najstarije pleme sa ovih prostora. U IV veku pre nove ere veliki deo plemena je bio okupiran od strane Persijanaca, a Tračani, koji su se najviše bavili stočarstvom i rudarstvom, kasnije su naselili ovo područje.
Kada je Sofija bila zauzeta od strane Hana Kruma 809. godine, u ovaj kraj dolaze Bugari, dok su se pod Vizantijskom vlašću ove teritorije nalazile 200 godina. Oko 80.000 Pečenega, 1084. godine, ulaze u Vizantijsku državu kako bi krali, ali ih je Vizantijska vojska razoružala i naselila u okolini današnje Sofije, gde su ubrzo su primili pravoslavnu veru. Ime Šopi ostalo je do danas.
Oblast oko Velbužda, današnjeg Ćustendila, 1282 godine osvojio je kralj Milutin II, a nakon toga teritorijom su ovladali Turci. Bosilegradski kraj je bio nahija tokom njihove vladavine, da bi posle oslobođenja Bugarske od Turaka 1878. godine, pripao teritoriji Kneževine Bugarske. 1886. godine, posle prisjedinjavanja Istočne Rumelije i Kneževine Bugarske, Bosilegrad postaje administrativni centar oblasti, pa je se i sam okrug prekršten u Bosilegradska opština.
U sastavu Bugarske carevine, Bosilegrad je bio i u vreme Balkanskog i Međusavezničkog rata (1912-1913 godine), kao i u toku Prvog svetskog rata (1914-1918). 27. novembra 1919. godine pripojen je Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, a od 1920. godine Kraljevini Jugoslaviji, tako što je poražena Bugarska posle rata, prema Nojskom mirovnom dogovoru, bila primorana da deo svojih teritorija preda kao ratnu otštetu.
Opština se nalazi između 42º19’ i 42º37’ severne geografske širine i 22º12’ i 22º33’ istočne geografske dužine, na nadmorskoj visini od 600 do 1.922 m. Kada je o reljefu reč, ovo je brdsko-planinski predeo gde se, kao najviši planinski vrh, ističe planina Besna Kobila sa 1.922 metara visine, ali i Bosilegradska kotlina u jugoistočnom delu Opštine. Kotlina se nalazi na 730 metara nadmorske visine, dugačka je oko 4km i široka oko 1,1km, a u njoj leži urbani centar Bosilegrad, kroz koji protiče reka Dragovištica. Klima je umereno kontinentalna.
Bosilegradska opština je od Sofije udaljena 130km, od Niša 170, Skoplja 200, a od Beograda 400km. Neizgrađenost putne mreže u Opštini, posledica je strukture zemljišta i nepovoljne konfiguracije terena, pa su saobraćajnice koje je povezuju sa unutrašnjošću i Republikom Bugarskom, slabog kvaliteta.
U opštini Bosilegrad, prema zvaničnim podacima iz popisa poljoprivrede koji je Republički zavod za statistiku sproveo 2012. godine, 1.670 gazdinstava koristi poljoprivredno zemljište. U najvećem broju imaju oranice i bašte, odnosno najčešće gaje krompir (njih 1.618), a zatim crni luk – 1.412 gazdinstava. Prema broju slede poljoprivredna domaćinstva koja proizvode pasulj – 1.335, papriku – 1.114 i paradajz (972).
Najveći broj gazdinstava su porodična (99,88%), a ostalo su pravna lica.
Ukupno 117 gazdinstava uzgaja mešovite useve – glavne ratarske useve, mešovitom stokom za ispašu, a ne i za proizvodnju mleka, bavi se njih 250, a najviše je onih koji se bave različitim kombinacijama useva i stoke (371).
Poljoprivredom se u Bosilegradu bavi 4.450 ljudi, a muškarci prednjače kada je reč o ukupnom broju.
Kada je reč o nosiocima gazdinstava u Bosilegradu, muškarci su ponovo u prednosti i učestvuju sa 71%, dok je udeo žena mnogo manji (29%).
Kada je reč o članovima poljoprivrednih domaćinstava, tu su muškarci u manjini i ima ih 44,38%.
