Opšti podaci o opštini Doljevac
Opština Doljevac se nalazi u jugoistočnom delu Srbije i teritorijalno pripada Nišavskom okrugu. Spada u red najnerazvijenijih opština na teritoriji Republike Srbije. Zauzima površinu od 121 kilometar kvadratni, od čega se poljoprivredno zemljište prostire na 9.161 ha, a šumsko na 1.614 ha. Po gustini naseljenosti i broju poljoprivrednih površina, Opština je na drugom mestu u okrugu, dok je po veličini teritorije na poslednjem. Okružena je opštinama Gadžin Han, Leskovac, Merošina i Žitorađa, kao i teritorijom grada Niša.
Opštinu Doljevac čine sledeća naseljena mesta: Belotinac, Klisura, Knežica, Doljevac, Kočane, Malošište, Mekiš, Orljane, Perutina, Pukovac, Rusna, Ćurlina, Čapljinac, Čečina, Šajinovac i Šarlince. Na teritoriji Doljevačke opštine, prema podacima popisa iz 2011. godine živi 18.463 stanovnika, najviše srpske – 92,1% i romske nacionalnosti – 6,6%.
Opšti podaci o poljoprivredi
U Doljevačkoj opštini poljoprivreda je dominantna delatnost, a poljoprivredne površine su uglavnom skoncentrisane duž rečnih tokova Toplice, Južne Morave, Puste i Jugbogdanovačke reke. Broj poljoprivrednih gazdinstava u Opštini, prema podacima popisa poljoprivrede iz 2012. godine, iznosio je 3.828 registrovanih gazdinstava, da bi se taj broj u 2014. godini povećao na 4.200 gazdinstava.
Oranice i bašte predstavljaju najveći procenat korišćenog zemljišta – 87% i pšenica i kukuruz se najviše proizvode. Ovaj kraj je tradicionalno poznat po gajenju ranog povrća, krompira i bostana, a gaje se i krastavac, paprika, spanać, a u voćarstvu dominantne su šljiva i višnja. Kada je o stočarstvu reč, ovde postoje povoljni uslovi za goverarstvo, ovčarstvo i kozarstvo.
Povoljni prirodni uslovi omogućavaju raznovrsnu poljoprivrednu proizvodnju, te su ovde zastupljene sve poljoprivredne grane. Povrtarska proizvodnja zauzima 10% u strukturi poljoprivredne proizvodnje i pod povrćem se nalazi 303 hektara. I na otvorenom polju i u zaštićenom prostoru gaje se sve vrste povća, a dominantne povrtarske kulture su paradajz (64ha), rana paprika (82ha), salata, spanać, krastavac. Lubenica, dinja i kupusno povrće proizvode se na otvorenom polju, dok se praziluk i mladi luk proizvode u plastenicima. Prosečna veličina poseda po gazdinstvu iznosi 1,4 ha, što znači da su posedi mali, a imaju veliki broj parcela, od 4 do 7. Intenzivnija ulaganja u ranu proizvodnju povrća u plastenicima limitirana su ovom usitnjenošću poseda.
Pod žitom se nalazi 4.185 hektara, od čega je pod kukuruzom 1.658, a pod pšenicom 2.401 ha. U 2013. godini ukupan prinos pšenice u Opštini bio je 9.381 tona, a kukuruza 8.907 tona.
132 hektara Doljevačke opštine nalazi se pod voćnjacima, od čega je 67 hektara pod šljivom, a 34 pod višnjom. Prosečni prinosi šljive (23,5kg/stablu), ali i jagode iz ovog kraja (8.511kg/ha), iznad su proseka u okrugu.
Severoistočni i jugoistočni deo Opštine zahvata mikrorejon pobrđa, koji ga čini blago nagnutim i osunčanim, pa se ovde uglavnom nalaze vinogradi. Pod vinogradima je 147 ha, a prinosi po čokotu su 1,6 kg.
U dolinskim predelima Doljevačke opštine uslovi su povoljni za gajenje krupne stoke, dok brdsko-planinski kraj pogoduje razvoju ovčarstva i kozarstva. Šareno domaće goveče tipa simentalac preovlađuje u govedarstvu dok su grla čiste simentalske i holštajn rase znatno manje zastupljene. Domaće rase – različiti sojevi pramenke, pirotske oplemenjene i cigaja, dominiraju i u ovčarstvu. Od stranih preovlađuju vitemberg i il de frans. Švedski landras i veliki jokšir najzastupljeniji su u svinjarstvu, dok su nemački, holandski i belgijski landras, ali i durok i pietren prisutni u manjem broju. Stočni fond broji 1.055 grla goveda, 7.549 svinja, 2.302 grla koza i ovaca i 42.588 grla živine.
Opština je smeštena na severu Leskovačke kotline, u njenom najnižem delu, na plodnoj aluvijalnoj ravni Južne Morave, kao i donjih tokova Toplice, Puste i Jugbogdanovačke reke, a zahvata i zapadne, južne i severne obronke Selečevice. Ovde se nadmorske visine kreću od 188-805 m, a Doljevac, administrativni centar Opštine, nalazi se na 196 m nadmorske visine, na 43°11´ severne geografske širine i 21°49´ istočne geografske dužine.
Reljef ovoga kraja je kombinacija brdsko-planinskog i ravničarskog, a klima je umereno kontinentalna, sa prosečnom godišnjom temperaturom od 6,7oC u planinskim predelima i 11oC u dolinama. Prosečna količina padavina iznosi 600-700 mm.
U opštini Doljevac, prema zvaničnim podacima iz popisa poljoprivrede koji je Republički zavod za statistiku sproveo 2012. godine, 3.756 gazdinstava koristi poljoprivredno zemljište. U najvećem broju imaju oranice i bašte, odnosno najčešće gaje kukuruz za zrno (njih 3.270), a zatim pšenicu i krupnik – 2.864 gazdinstva. Prema broju slede poljoprivredna domaćinstva koja proizvode krompir – 1.276, papriku – 1.041 i paradajz (731).
Najveći broj gazdinstava su porodična (99,44%), a ostalo su pravna lica.
Ukupno 547 gazdinstava bavi se različitim kombinacijama useva i stoke, kombinovano se ratarstvom, svinjama i živinom bavi njih 704, međutim najviše je onih koji su specijalizovani za žitarice (913).
Poljoprivredom se u Doljevcu bavi 8.258 ljudi, a muškarci prednjače kada je reč o ukupnom broju.
Kada je reč o nosiocima gazdinstava u Doljevcu, muškarci su ponovo u prednosti i učestvuju sa 84,96%, dok je udeo žena mnogo manji (15,04%).
Kada je reč o članovima poljoprivrednih domaćinstava, tu su muškarci u manjini i ima ih 35,14%.
