Pirotski ćilim jedno je od tri obeležja pirotskog kraja i ima zaštićeno geografsko poreklo. Njegova specifičnost je što nema naličje, već dve potpuno iste strane. Pored raznovrsne primene pirotskih ćilima, veliko bogatstvo su šare koje su na njima utkane, a svaka od njih ima svoju priču.
Taj neobični simbol pirotskog kraja od 2002. godine ima zaštićeno geografsko poreklo. Kao zanat, ćilimarstvo postoji od srednjeg veka, ali se intenzivno razvilo u 19. veku, kada je tri četvrtine ženskog stanovništva sa pirotskog područja učestvovalo u izradi ćilima. U periodu između dva rata zanat biva potisnut.
Raznovrsna je primena pirotskog ćilima pa se tako može koristiti za pokrivanje podova, zidova, kreveta, kao stolnjak, zavesa, pa i za izradu torbi i pojaseva. Međutim, najveće bogatstvo pirotskih ćilima su šare koje su na njima utkane, a svaka od njih ima svoju priču.
Možda vas zanima
Zanatska zadruga za izradu ćilima i suvenira „Damsko srce“
U Pirotu danas postoji zadruga vrednih i kreativnih žena pod nazivom „Damsko srce“, koja je nastala iz udruženja „Grlica“. One žele da sačuvaju od zaborava i prenesu mlađim generacijama zanat izrade pirotskih ćilima za koji je potrebna izuzetna spretnost, tehnika i staloženost.
O ćilimarstvu u Pirotu razgovarali smo sa Slavicom Ćirić, predsednicom Zanatske zadruge za izradu ćilima i suvenira „Damsko srce“.
Istorija ćilimarstva
„Sa pojavom industrije sve se manje ljudi bavilo zanatima jer su postali neprofitabilni zbog sporog načina proizvodnje i zbog spore izrade jednog predmeta. 2005. godine smo prepoznali da će zanati postati deo naše istorije i tako smo osnovali udruženje za negovanje starih i umetničkih zanata ‘Grlica’“, objašnjava gospođa Ćirić.
„To je bio naš početak. Tu smo vršile obuku i promociju zanatstva, a najviše pirotskog ćilima, jer on je ipak brend, proizvod po kojem se Pirot i Srbija nadaleko čuju i prepoznaju. Šare pirotskog ćilima su simboli iz perioda kada je čovečanstvo nastajalo.“
Predsednica zadruge priča: „Prema pisanim izvorima pirotsko ćilimarstvo staro je oko 5 vekova. Prvi zapisi putopisaca kažu da su u Pirotu videli šarenicu koja je mnogo lepša i koja se razlikuje od šarenica koje su videli na nekim drugim mestima.“
Kao zanat, ćilimarstvo postoji od srednjeg veka, ali se intenzivno razvilo u 19. veku, kada je tri četvrtine ženskog stanovništva sa pirotskog područja učestvovalo u izradi ćilima.
Značenje šara na pirotskim ćilimima
„Jedna od najpoznatijih šara pirotskog ćilima je kornjača koja označava duh i srećan život u blagostanju“, počinje da objašnjava Slavica.
„Još jedna od poznatijih šara se zove Kondićeva šara. Ona je vrlo specifična i jedna od najinteresantnijih šara u pirotskom ćilimarstvu. Ona služi za zaštitu doma i porodice, čuva bogatstvo, nematerijalno i materijalno, štiti od uroka i razbija ga. Urok je negativna energija i zbog njega vrlo često devojke ili momci nisu mogli da se udaju i žene.“
„Naše bake i prabake znale su kako se razbija taj urok, a jedan od načina je šara ćilima gde se neudatoj devojci nosi u kuću ova šara, poklanja se i legenda kaže da se u roku od godinu dana devojka udaje“, završava priču Slavica.
Sagovornica:
Slavica Ćirić, Zanatska zadruga za izradu ćilima i suvenira „Damsko srce“
Komentari