Opšti podaci o Sokobanji
Na površini od 525 kilometara kvadratnih, u centralnom delu istočne Srbije, kao teritorijalni deo Zaječarskog okruga, prostire se Opština Sokobanja. Izduženog je oblika, pruža se u pravcu istok-zapad i u svom sastavu ima jedno gradsko i – Sokobanja i 24 naselja seoskog tipa: Beli Potok, Blendija, Bogdinac, Vrbovac, Vrmdža, Dugo Polje, Žučkovac, Jezero, Jošanica, Levovik, Milušinac, Mužinac, Nikolinac, Novo Selo, Poružnica, Radenkovac, Resnik, Rujevica, Sesalac, Trgovište, Trubarevac, Cerovica, Čitluk i Šarbanovac. Opština se graniči sa Boljevcem na severu, Svrljigom na jugoistoku, Knjaževcem na istoku, Ražnjem na zapadu i Aleksincem na jugu. Broj stanovnika je 16.021, prema popisu iz 2011. godine, a najvećim delom to su Srbi – 93,2%.
Istorija Sokobanje
O ljudskim naseobinama na ovom prostoru svedoče arheološka nalazišta Trebič i Popovica, dok se za samu Sokobanju smatra da potiče iz Rimskog perioda i da je u naselju postojalo kupalište – Balnea, po kojem je i dobilo ime Banja. I ovim prostorom ovladali su Turci, 9 godina nakon Kosovske bitke, a putopisac Evlija Čelebija opisuje Sokobanju i njen aman koji je izgrađen na lekovitom izvoru, a služio je kao javno kupatilo.
Hajduk Veljko Petrović oslobađa Sokobanju od turske vlasti 1808. godine, da bi je Turci opet preuzeli na jedan kratak period, ali ona biva ponovo oslobođena i Hajduk Veljko održava slobodu do 1813. godine. Konačni odlazak Turaka zbio se 1833. nakon čega Sokobanja doživljava svoj uspon. Knjaz Miloš obnavlja aman koji datira iz Rimskog perioda, izgrađen je konak, administrativna zgrada Kneževine Srbije, ispituje se lekovitost banjske vode u Beču i postavlja se prvi banjski lekar Leopold Erlih, koga stanovništvo prekrštava u Đorđa Novakovića.
Današnje ime Sokobanja dobija 1859. Zbog prisustva knjaza, u banju dolazi otmeniji I viđeniji svet, te se grade i vile za smeštaj, a između dva rata izgrađeni su i savremeni hotel, vodovod, uvedena je elektrifikacija i uređena su odmarališta i parkovi. Razvoj I napredak Sokobanje zaustavio je Drugi svetski rat, ali nakon oslobođenja zemlje od okupatora u Opštini se obnavljaju i grade novi, savremeniji objekti, a zdravstveni turizam postaje prioritet. 70-ih i 80-ih godina ostvaruje se rekordni turistički promet od preko 100.000 gostiju i million noćenja.
Centralno opštinsko naselje – Sokobanja, nalazi se na 43°63′ severne geografske širine i 21°87′ istočne geografske dužine. Na nadmorskoj je visini od 400m. Opština je smeštena u Sokobanjskoj kotlini i okružuju je srednjevisoke planine: Rtanj na severu, Ozren na jugu, Krstatac i Sleme na istoku, Devica na jugoistoku, a Bukovik i Rožanj na zapadu. U zapadnom delu Sokobanjske kotline nalazi se Bovanska klisura, a u gornjem toku reke Moravice Sokogradska klisura. Mineralne vode javljaju se na više mesta, a najznačajnije su Sokobanjska i Jošanička zona. Temperature vode kreću se od 28-45 oC, koriste se u zdravstvene svrhe i spadaju u hipotermalne vode.
Reljef čine tri celine, a to su: planinski pojas, aluvijalna ravan Moravice i pobrđe – zona prelaznog pojasa. Klima je umereno kontinentalna, ali na većoj nadmorskoj visini ima tendenciju ka planinskom tipu. Zime su hladne i oštre, a leta topla sa sunčanim danima, dok su jeseni toplije od proleća. Vazdušni pritisak je oko 736 milibara i nema naglih promena i maglovitih dana. Srednja godišnja temperature vazduha iznosi 10,5oC, dok je u periodu od maja do septembra temperature vazduha iznad 20oC.
U opštini Sokobanja, prema zvaničnim podacima iz popisa poljoprivrede koji je Republički zavod za statistiku sproveo 2012. godine, 2.514 gazdinstava koristi poljoprivredno zemljište. U najvećem broju imaju oranice i bašte, odnosno najčešće gaje kukuruz za zrno (njih 2.146), a zatim pšenicu i krupnik – 2.115 gazdinstava. Prema broju slede poljoprivredna domaćinstva koja proizvode krompir – 1.769, lucerku – 1.287 i pasulj (1.176).
Najveći broj gazdinstava su porodična (99,96%), a ostalo su pravna lica.
Ukupno 296 gazdinstava kombinovano uzgaja različite ratarske kulture, mešovitom stokom uglavnom za ispašu, a ne za proizvodnju mleka, bavi se njih 437, međutim najviše je onih koji se bave različitim kombinacijama useva i stoke (530).
Poljoprivredom se u Sokobanji bavi 6.430 ljudi, a muškarci prednjače kada je reč o ukupnom broju.
Kada je reč o nosiocima gazdinstava u Sokobanji, muškarci su ponovo u prednosti i učestvuju sa 75,61%, dok je udeo žena mnogo manji (24,39%).
Kada je reč o članovima poljoprivrednih domaćinstava, tu su žene u većini i ima ih 59,16%.
