Opšti podaci o Knjaževcu
Opština Knjaževac smeštena je u istočnoj Srbiji i pripada Zaječarskom upravnom okrugu, a u sastavu je Timočke krajine. Zauzima površinu od 1.202 kilometra kvadratna i četvrta je po veličini u Srbiji, a jednim svojim delom graniči se sa Republikom Bugarskom. Osim istoimenog sedišta, Opštinu Knjaževac čini 85 seoskih naselja. Prema popisu iz 2011. godine, na teritoriji knaževačke Opštine živi 31.491 stanovnik, najvećim delom, 94,1%, srpske nacionalnosti, a zatim i romske – 2,51%. Spada u retko naseljene opštine.
Naseljena mesta u Opštini Knjaževac su: Aldina Reka, Aldinac, Balanovac, Balinac, Balta Berilovac, Banjski Orešac, Beli Potok, Berčinovac, Božinovac, Bulinovac, Bučje, Valevac, Vasilj, Vidovac, Vina, Vitkovac, Vlaško Polje, Vrtovac, Gabrovnica, Glogovac, Gornja Kamenica, Gornja Sokolovica, Gornje Zuniče, Gradište, Grezna, Debelica, Dejanovac, Donja Kamenica, Donja Sokolovica, Donje Zuniče, Drvnik, Drenovac, Drečinovac, Žlne, Žukovac, Zorunovac, Zubetinac, Inovo, Jakovac, Jalovik Izvor, Janja, Jelašnica, Kaličina, Kalna, Kandalica, Koželj, Krenta, Lepena, Lokva, Manjinac, Miljkovac, Minićevo, Mučibaba, Novo Korito, Orešac, Ošljane, Papratna, Petruša, Podvis, Ponor, Potrkanje, Pričevac, Ravna, Ravno Bučje, Radičevac, Rgošte, Repušnica, Svrljiška Topla, Skrobnica, Slatina, Stanjinac, Staro Korito, Stogazovac, Tatrasnica, Trgovište, Trnovac, Ćuštica, Crvenje, Crni Vrh, Šarbanovac, Šesti Gabar, Štipina, Štitarac, Štrbac i Šuman Topla.
Istorija Knjaževca
O nastanjenosti ovog prostora u praistorijskom dobu svedoče nalazišta u Škodrinom polju, Baranici, Dubravi, kao i pećinski crtež u naselju Gabrovnici. Ovaj prostor pripadao je provinciji Mezija i naseljavali su ga Dardanci, Tračani, Mezi i Tribali, a suživotom sa Slovenima formirano je starosedelačko stanovništvo koje se naziva Putuklije. Kod sela Ravna pronađeno je rimsko utvrđenje Timacus Minus, a u samom gradu postoje ostaci grada Timacus Maius. Zapis o naselju Knjaževac pod rimskim imenom Timaco Maiori, datira iz IV veka, a iz srednjeg veka potiču gradovi Koželj i Ravna, kao i crkva Svete Bogorodice, manastir Svete Trojice i zapis o naselju pod imenom Gurgusovac.
Pod osmanlijsku vlast ovaj prostor pada 1396. godine i oni ga pripajaju Vidinskom pašaluku, a do oslobođenja od Turaka i pripajanja Srbiji dolazi 1833. godine, nakon čega meštani pale Gurgusovačku kulu, po naređenju kneza Miloša, a 1859. menjaju ime naselja u Knjaževac. U ovom kraju je 1883. godine izbila Timočka buna, a pokretač sa ove teritorije bio je Aca Stanojević. Stanovništvo sa ovog prostora učestvovalo je u Spsko-bugarskom ratu, Balkanskom i Prvom svetskom ratu i dokazali su se kao dobri borci. Između dva rata Opština se razvijala i napredovala, a otvoreni su i prvi industrijski objekti – kožara, vinski podrum i ciglana. Sa početkom Drugog svetskog rata i ovaj prostor okupiraju Nemci i Bugari, a do oslobođenja dolazi 10. oktobra 1944.
Opština se nalazi između 43°20′ i 43°45′ severne geografske širine i 22°11′ i 22°41′ istočne geografske dužine i oivičena je planinama Tresibabe, Tupižnice i Stare planine. Od Beograda udaljena je 280, Niša 60, Sokobanje 41, a Sofije 147 km. U reljefu Opštine izdvajaju se dva kontrasta – ravnica u dolini Timoka i strmi vrhovi Stare planine. Najviša tačka nalazi se na vrhu Midžor (2.196m), a najniža u Knjaževačkoj kotlini na 176m nadmorske visine. Centralno opštinsko naselje, Knjaževac, leži na Svrljiškom i Trgoviškom Timoku.
Klima je stepsko kontintelna sa žarkim i suvim letima i hladnim zimama. Srednje temperature u letnjim mesecima su iznad 20°C, a zimi su dosta niske, zbog prodora hladnih vazdušnih masa sa severoistoka. Maj i jun su najkišovitiji meseci, zatim slede april, septembar, novembar i decembar, mada Opština ima malo padavina, oko 599mm po kvadratnom metru. Srednja godišnja temperatura je 10,4°C.
U opštini Knjaževac, prema zvaničnim podacima iz popisa poljoprivrede koji je Republički zavod za statistiku sproveo 2012. godine, 4.959 gazdinstava koristi poljoprivredno zemljište. U najvećem broju imaju oranice i bašte, odnosno najčešće gaje kukuruz za zrno (njih 3.083), a zatim pšenicu i krupnik – 2.437 gazdinstava. Prema broju slede poljoprivredna domaćinstva koja proizvode krompir – 1.941, detelinu – 1.215 i ječam (824).
Najveći broj gazdinstava su porodična (99,79%), a ostalo su pravna lica.
Ukupno 323 gazdinstva specijalizovano je za voće i isto toliki broj bavi se kombinovano ratarstvom, svinjama i živinom, prema broju slede gazdinstva koja se bave mešovitom stokom uglavnom za ispašu, a ne za proizvodnju mleka – 360, međutim najviše je onih koji izgajaju različite kombinacije useva i stoke (1.085).
Poljoprivredom se u Knjaževcu bavi 11.151 osoba, a muškarci prednjače kada je reč o ukupnom broju.
Kada je reč o nosiocima gazdinstava u Knjaževcu, muškarci su ponovo u prednosti i učestvuju sa 72,09%, dok je udeo žena mnogo manji (27,91%).
Kada je reč o članovima poljoprivrednih domaćinstava, tu su muškarci u manjini i ima ih 43,22%.
